Bà i ÄÄng trên Tạp chà Kiến trúc Nhà Äẹp Xuân Tân Sá»u 2021
Bà i phá»ng vấn KTS, Nguyá» n Tri Phương Äông cá»§a PV Ngô Ly Kha.
Lá»i tòa soạn:
Vá»i Tạp chà Kiến trúc Nhà Äẹp, KTS - Há»a sÄ© Thiết kế Nguyá» n Tri Phương Äông là má»t cá» nhân - ngưá»i Äã hiá»u chá»nh hình hà i cho tạp chà (Redesign) những sá» báo cách Äây Äã mưá»i lÄm nÄm. Gần 30 nÄm hoạt Äá»ng trên lÄ©nh vá»±c thiết kế Äá» há»a truyá»n thông, anh Äã Äảm nhiá»m nhiá»u vai trò khác nhau, từ má»t há»a sÄ© thiết kế, giám Äá»c sáng tạo, giảng viên... Äến cá» vấn online và gần Äây nhất - Äiá»u hà nh Saigon Design Center (SDC). Phương Äông còn ÄÆ°á»£c biết Äến như má»t ngưá»i sá» hữu nhiá»u giải thưá»ng vá» thiết kế quá»c tế vá»i 7 giải thưá»ng cá nhân và 5 giải thưá»ng cùng các nhóm sinh viên, má»i nhất là Giải thưá»ng cá»§a cuá»c thi âAmerican Graphic Design Awards 2020â.
Trả lá»i phá»ng vấn cá»§a Kiến trúc Nhà Äẹp từ Texas (Mỹ), anh kỳ vá»ng ÄÆ°á»£c chia sẻ vá»i các bạn trẻ thiết kế. Má»t góc nhìn cá»i má», thẳng thắn và cÅ©ng không kém phần ý nhá»!
- Từng tu nghiá»p, sá»ng và là m viá»c tại cả 3 châu lục, cÅ©ng như thưá»ng tiếp xúc vá»i bạn trẻ qua Äà o tạo online lâu nay, anh có nháºn xét gì vá» nhân lá»±c thiết kế trẻ Viá»t Nam?
Má»t trong những phẩm chất cấu tạo cá»§a ngưá»i Viá»t, là chÄm chá», khéo léo và cam chá»u. Già u ý chÃ, bén nhạy vá»i chút láu lá»nh, há» thưá»ng mau thạo nghá».
Äến gần Äây, nhu cầu phát triá»n bản thân, ngẩng Äầu thoát hèn thoát nhục cá»§a ngưá»i trẻ Äã ÄÆ°á»£c chứng tá» mạnh mẽ hÆ¡n. Há» quan tâm Äến gầy dá»±ng niá»m tin, thoát khá»i tâm lý sá»ng mòn, khi chứng nghiá»m viá»c Äà o tạo có vấn Äá» vá»i các phẩm chất chuyên nghiá»p - thá»±c chất, hiá»u quả, trung thá»±c.
Tôi nháºn thấy, thứ sòng phẳng kỳ cùng cá»§a ngưá»i Mỹ rất là Äức - cái gì ra cái nấy, và lá»i chặt chẽ Äức nhất, lại khá là Mỹ - cá»i má» tinh tế. Bạn trẻ Viá»t giá»i giang mà tôi biết, Äá»u là những ngưá»i biết phá»i hợp những thứ hay Ãu Mỹ Äó cho mình.
Nhiá»u các bạn trẻ ta hiếu há»c, nhưng ngừng há»c ngay sau khi ÄÆ°á»£c cấp bằng, trừ khi có mục ÄÃch há»c lên Äá»â¦có bằng cấp tiếp. Há» thưá»ng chá» quan tâm Äến kiến thức khi phải lên mạng⦠tìm ý tưá»ng.
Äá» cải thiá»n tầm nghÄ©, tầm là m, tầm nhìn, chá» cần bá»n chà du há»c online má»i ngà y, mô hình tiết kiá»m hiá»u quả nhất Äến nay.
- Có nháºn xét cho rằng giá»i trẻ Viá»t Nam hiá»n tại hÆ¡i vá»i. Vá»i trong cách thá» hiá»n, vá»i ÄÆ°á»£c công nháºn và vá»i tiến vá» phÃa trưá»c... Có nên vá»i không?
Giá»i trẻ thá»i nà o cÅ©ng váºy, chúng tôi cÅ©ng từng váºy. Hiá»n giá» thì do thế giá»i phẳng vá»i nhu cầu truyá»n thông mạng xã há»i nhất thiết, nên tâm thế Än thua âhiá»n thá»â sòng phẳng, cấp kỳ. Má»i thứ mau phân cá»±c. Nhân quả cÅ©ng nhãn tiá»n hÆ¡n. Ấn tượng hay thấm thÃa, Äau lòng hay bất nhẫn, Äá»u hÆ¡n trưá»c. Cái hay có vẻ thú hÆ¡n xưa, và cái tá» cÅ©ng váºy - nhảm bá»i phần. Bạn phải sá»ng nhanh hẳn, cháºm hẳn, hoặc á» bên lá» dòng chảy. Nhóm bạn thiết kế dá»c công chừng má»t nÄm hÆ¡n, mà không kiếm Äá»§, hay ná»i danh như ý, há» sẽ chuyá»n liá»n qua là m quán trà sữa, láºp fan page bán mỹ phẩm, hay má» nhóm dạy vẽ⦠là chuyá»n giá» Äây Äã là âbình thưá»ng má»iâ. Chấp nháºn Äà o thải mau - thuá»c tÃnh cá»§a lá»i sá»ng âhÆ¡i vá»iâ, theo luá»ng ânew feedâ, là như váºy.
Chưa bao giá» xã há»i VN phát triá»n nhanh và nóng như hiá»n nay, Äặc biá»t là có má»t xã há»i trẻ cá»§a những ngưá»i trong các ngà nh công nghiá»p sáng tạo, bao gá»m các nhà thiết kế. Má»t nhóm bạn nà y thúc Äẩy liá»u pháp âthá» và saiâ Äến cùng, chuá»ng cái nhìn reality show, xem trải nghiá»m quan trá»ng hÆ¡n mục tiêu. Cho Äến khi giải ảo showbiz, thấu hiá»u nghá» thuáºt há»c, giảm cách cá»±c Äoan, thì sá» Äông trong há» Äã tá»± chuyá»n nghá», hay biến dạng, Äem theo má»t phần thanh xuân.
Chuẩn bá» tư chất nghá» Äá»§ mạnh, má»i vá»i ÄÆ°á»£c, vì Äó là viá»c thúc Äẩy âtá»± chuyá»n hoáâ tá»c Äá» cao - má»t cách hiá»u âlượng Äá»i thì chất Äá»iâ thá»i công nghá».
- Äâu là vấn Äá» gá»c rá» cá»§a các hoạt Äá»ng thiết kế, sáng tạo (ká» cả thiết kế mỹ thuáºt ứng dụng, kiến trúc,...) mà các bạn trẻ nên vin và o?
Thứ nhất, là ná»n tảng vÄn hoá nghá» thuáºt - tá» hợp cá»§a mỹ cảm, tư duy phản biá»n, nÄng lá»±c phân tÃch, và viá»c không biết Äá» mà biết, là trình Äá» cá»§a cái Äẹp cái hay: những ý tưá»ng hay luôn bắt Äầu từ trình Äá» thẩm mỹ cao, hay chà Ãt là Äá» già u có, tinh vi cá»§a suy nghÄ©, cá»§a tâm há»n, vượt qua dạng ý tưá»ng Äá»c Äáo má»t lần.
Thứ hai, là ná»n tảng gia Äình. 17 nÄm Äầu Äá»i âÄn uá»ngâ nhìn ngó, sá»ng cùng, sá»ng trong, sá»ng vá»i Äem lại cái nhìn hay ho, cảm xúc Äẹp Äẽ, hoà sắc sáng tá»,... tạo nên Äá» Äầy Äặn thẩm mỹ và kÃch cỡ tinh thần cá»§a nhà sáng tạo tương laiâ¦
Thứ ba, cÆ¡ chế và táºp quán sáng tạo. Chúng ta không có thói quen sáng tạo cá nhân, do lá»i sá»ng và nghÄ© tuyến tÃnh, Nho Khá»ng pha trá»n. Cái má»i mẻ, dá» biá»t khác lạ luôn Äá»i diá»n vá»i dỠứng, cạnh khóe, hÆ¡n nữa - bà i bác, nguyá»n rá»§a. Không có cÆ¡ chế khÃch lá», bảo vá», tưá»ng thưá»ng tương xứng vá»i các sáng tạo vô Äiá»u kiá»n. Nếu không ÄÆ°á»£c giáo dục sáng tạo, và tư duy Äá»c láºp từ tuá»i thiếu niên, và i thế há» nữa chúng ta cÅ©ng không có gì Äá» tá»± hà o vá» Äóng góp cho dân tá»c mình, chứ chưa nói Äến nhân loại - hoà n toà n khác vá»i cách giáo dục cá»§a ngưá»i Israel, ngưá»i Anh hay Mỹ. Nếu có chÄng, chá» là các lấp lánh cá nhân ÄÆ¡n lẻ, hay loanh quanh di truyá»n.
Di sản thiết kế thưá»ng thấy quanh mình giá» Äây, là những cái hà o nhoáng kỹ thuáºt, hay phong phú vô cảm, không khó nhá», thì cÅ©ng Äáng quên, vá»i thẩm mỹ lai tạp ÄÆ°á»£c xem là Äa dạng.
TrÃch dẫn:
âLà nhà chuyên nghiá»p, viá»c phát triá»n chuyên sâu vá» nghá» nghiá»p dưá»ng như có cùng nguyên lý vá»i phát triá»n cá nhân. Theo Äuá»i thiết kế, bạn cần Äá»nh vá» cuá»c Äá»i mình là má»t dá»± án phát triá»n Äến trá»n kiếpâ
âDi sản thiết kế thưá»ng thấy quanh mình giá» Äây, là những cái hà o nhoáng kỹ thuáºt, hay phong phú vô cảm, không khó nhá», thì cÅ©ng Äáng quên, vá»i thẩm mỹ lai tạp ÄÆ°á»£c xem là Äa dạngâ
_____________
- Bản chất cá»§a các hoạt Äá»ng thiết kế, sáng tạo thay Äá»i ra sao từ lúc anh bắt Äầu bưá»c và o lÄ©nh vá»±c nà y cho Äến nay, gần 30 nÄm?
Hoạt Äá»ng thiết kế/sáng tạo như tôi biết, vá» nguyên lý ná»n không thay Äá»i lá»n. Nhưng nó Äòi há»i tiến hoá hÆ¡n trong ứng dụng - trưá»c Äây là thẩm mỹ công nghiá»p, nay là thẩm mỹ công nghá». Má»i ngà y có hà ng ngà n bằng sáng chế ÄÆ°á»£c cấp, hà ng vạn thiết kế sáng tạo ÄÆ°á»£c bảo há» bản quyá»n trên toà n cầu. Sáng tạo tá»a sáng nÆ¡i nÆ¡i dưá»i ánh mặt trá»i, luôn là các thách thức cho ngưá»i theo nghá» - phải mãi tìm ra những cái má»i hÆ¡n nữa - sẽ khiến bạn trẻ theo Äòi chuyên nghiá»p, phải có ý thức và Äam mê vô Äiá»u kiá»n, trưá»c khi Äầu tư nghiêm túc dà i hÆ¡i và lá»p lang hÆ¡n trưá»c. Trái banh Pele cá»± phách sút và o khung thà nh ngà y nà o Äã quá khó, Äến Maradona bất tá» Äã nâng mức siêu phà m. Giá» Äây, sau Messi thần sầu, là m bà n ÄÆ°á»£c má»t trái Äã Äá»nh nghÄ©a má»i mức tuyá»t khó là như thế nà o.
- Theo anh, là m thế nà o Äá» táºn dụng tá»i Äa những lợi thế cá»§a công nghá», cá»§a má»t thế giá»i phẳng vá» thông tin, kiến thức⦠trong viá»c phát triá»n cá nhân?
Là nhà chuyên nghiá»p, viá»c phát triá»n chuyên sâu vá» nghá» nghiá»p dưá»ng như có cùng nguyên lý vá»i phát triá»n cá nhân. Theo Äuá»i thiết kế, bạn cần Äá»nh vá» cuá»c Äá»i mình là má»t dá»± án phát triá»n Äến trá»n kiếp. NghÄ©a là phải hoạch Äá»nh ÄÃch Äến, mục tiêu, ÄÆ°á»ng Äi, hiá»u chá»nh từng chặng, cân chá»nh, cáºp nháºt, và linh hoạt trong giải pháp cho má»i chặng. Kiá»m soát liên tục viá»c nà y, thì vector hà nh trình sẽ Äúng hưá»ng hẳn hoi. Từng lúc, sẽ biết rõ khi nà o phải váºn dụng dạng nà o, kiến thức gì, mức Äá» nà o, ÄỠưu tiên ra sao. Cái nhìn nà y như thá»±c thá» vô hình, biến hoá không quy luáºt, và Äá»i góc liên tục qua lại giữa tá»ng thá», cục bá», chi tiết, hay Äặc tả cá»§a vấn Äá» Äang xảy ra, Äang xem xét. Cho Äến khi má»t ai Äó thiết kế ra app há» trợ tư duy sáng tạo váºn hà nh như trên, má»i ngưá»i Äá»u phải thá»±c hà nh sáng tạo như váºy. Nôm na là là m chá»§ thiết kế.
âBiết mình muá»n gì, sẽ biết cách là m như thế nà oâ. Äấy là lá»i cá»§a Bill Gates.
- Các bạn trẻ nên xem các giải thưá»ng vá» thiết kế uy tÃn cá»§a quá»c gia, khu vá»±c hay thế giá»i như má»t ÄÃch Äến, hay má»t Äá»ng lá»±c Äá» bắt Äầu cho những hà nh trình má»i?
Há» xem là cái gì cÅ©ng tá»t, nếu nó khiến há» là m nghá» hay hÆ¡n, hay sá»ng vui hÆ¡n. Giải thưá»ng thiết kế là sá»± công nháºn trình Äá» hay/và thà nh tá»±u thiết kế thá»±c chất cá»§a nhà thiết kế Äó. Giải thưá»ng Äạt ÄÆ°á»£c, vừa là vinh dá»±, vinh quang, vừa giúp tiếp thá» thương hiá»u mình. Nó ÄÆ°á»£c xem như chứng chá» hà nh nghá» chuyên nghiá»p, Äiá»u kiá»n Äá»§ vá»i thá» trưá»ng tư nhân, nhiá»u phần khác vá»i các loại bằng cấp - chứng chá» như Äiá»u kiá»n cần cá»§a thá» trưá»ng nhà nưá»c.
Giải thưá»ng không phải là tất cả. Nhưng không có giải thưá»ng, thì tất cả có gì (Äá» công nháºn)? - Äó là má»t cách nói quá lên Äá» nhấn mạnh tÃnh thá»±c chất; nhưng nếu Äặt trong tình cảnh bằng cấp há»c hà m há»c vá» thiếu liêm chÃnh, cả thế há» giảng viên thiếu vắng tác phẩm thá»±c tế, nhiá»u thầy cô Äầy Äá»§ uy danh há»c vá», mà không thấy há» có ÄÆ°á»£c trò nà o giá»i,... thì câu nói nà y quả có xác Äáng.
Nếu bạn trẻ có ý và chÃ, nên nghiên cứu và nháºn thức Äá»§ kỹ trưá»c khi dá»± má»t cuá»c thi vừa tầm, từng bưá»c ra biá»n lá»n toà n cầu mà chứng tá» vá»i vô và n cao nhân anh tà i.
- Quan tâm Äến kiến trúc, anh có nháºn Äá»nh gì vá» kiến trúc Viá»t Nam hôm nay, ngà y mai? Chúng ta Äang á» Äâu trên bản Äá» phát triá»n cá»§a thế giá»i?
Hà i hoà là má»t trong những phẩm chất Äẹp cá»§a chúng ta. Hà i hòa trong kiến trúc luôn là yếu tá» quan trá»ng cần có cho má»i công trình. Tuy nhiên, dạng hà i hòa thá»±c tế Äang thấy, ÄÆ°á»£c hiá»u theo nghÄ©a thoả hiá»p - tá» lá» cá»§a các ÄỠán cÆ¡m áo, hay thuần tuý kỹ thuáºt xây dá»±ng mang tÃnh áp Äảo. Các ná»i thất bắt mắt Ãt Äá»ng bá», mà nhang nhác chá» nà y và i món, na ná sách kia và i trang. Äa sá» các kiến trúc chá»n chu cứ tiếp tục bắt mắt trên truyá»n thông, xao Äá»ng trên và i trang web, hay cuá»c thi cá»ng Äá»ng bên ngoà i và i hôm.
Tôi tin rằng, từng KTS Äá»u có nháºn thức riêng vá»i câu trả lá»i chung, là chúng ta Äang á» Äâu trong thế giá»i kiến trúc nà y. Má»t thế há» kiến trúc sư nữa má»i có thêm các câu trả lá»i khác, và có thá» cÅ©ng vì hà i hoà , phê bình kiến trúc cá»§a chúng ta Äang tránh phát triá»n chÄng?
Còn ngà y mai? - Nếu dạng công trình như bó ÄÅ©a vô cảm choán trá»i thà nh phá» lá»n nà y vẫn còn tiếp tục ÄÆ°á»£c tá»± hà o ngợi ca, hay kiá»u thẩm mỹ nà y ÄÆ°á»£c nhân bản tiếp, thì cá nhân tôi không dám dá»± báo gì nữa.
- Hiá»n tại anh Äang có chương trình nà o liên quan Äến các bạn trẻ nghá» thiết kế?
Tôi Äang dạy 2 lá»p kỹ nÄng thiết kế sáng tạo, là m cá» vấn cho 1 sinh viên dá»± thi thiết kế quá»c tế, và sắp bắt Äầu Äà o tạo Lá»p Tà i nÄng Thiết kế tuyá»n chá»n.
Cách Äây má»t tuần, má»t SV mà tôi hưá»ng dẫn, vừa Äoạt giải thưá»ng âAmerican Graphic Design Awards 2020â. Äây là SV thứ tư, và là giải thưá»ng thứ nÄm mà tôi hưá»ng dẫn há». Xin chia sẻ vá»i các bạn.
- Nếu có thang Äiá»m 10 cho ngưá»i trẻ Viá»t Nam, thì lạc quan cá»§a anh á» mức...
Trung bình cá»ng cá»§a các khái niá»m thá»±c tế như nÄng Äá»ng, bén nhạy, ảo tưá»ng, tá»± tin, kém sáng tạo, chá»u khó, láu cá, cầu tiến, hung dữ, trong sáng, thông minh, kém ý thức, hà i hoà ... mà có thá» Äá»nh lượng ÄÆ°á»£c, cÅ©ng như bù trừ thế há», thì há» cÅ©ng vẫn Äạt Äiá»m 7.5, như tiá»n nhân.
Cảm Æ¡n anh rất nhiá»u vá» những chia sẻ Äầy lý thú nà y!
Recent Comments